Κύθηρα - Αρχοντιά με γεύση αλμύρας

Πώς θα φτάσετε:

Με αεροπλάνο: Από αεροδρόμιο Ελ. Βενιζέλος. Αεροδρόμιο Κυθήρων
Με Ferry - Boat:
α) Από Πειραιά (7 ώρες)
β) Από Γύθειο (2,5 ώρες)
γ) Από Νεάπολη (1 ώρα)
δ) Aπό Καλαμάτα (5 ώρες)

Κείμενο & Φωτογραφίες: Ιωάννα Παραβάλου

Ανάμεσα σε τρία πελάγη (το Ιόνιο, το Μυρτώο και το Κρητικό), που «ερωτοτροπούν» αιώνες τώρα μαζί του, το μαγευτικό αυτό νησί, ντυμένο στα λευκά, στα καλοκαιρινά, «ανοίγει πανιά» για να ταξιδέψει τον νου και την ψυχή μας στα μονοπάτια της ανέγγιχτης ομορφιάς του. Εκεί όπου σμίγει η Ανατολή με τη Δύση στη Μεσόγειο, αντίκρυ στον Κάβο Μαλιά, στο νοτιότερο άκρο της Πελοποννήσου, τα Κύθηρα αρμενίζουν στα κύματα από καιρούς αλλοτινούς...

Ανάμεσα στα χαλάσματα του Κάστρου πρόβαλε η Χύτρα (ή Αυγό), το στρογγυλό νησάκι που συνδέεται με τη γέννηση της Αφροδίτης...

Μοιραία υπήρξαν σταυροδρόμι πολιτιστικών επιρροών και πολιτισμών, μα κατάφεραν με τρόπο αξιοζήλευτο να συνταιριάξουν την ελληνική παράδοση με τη δυτική κουλτούρα και να δημιουργήσουν τον δικό τους ιδιαίτερο κοινωνικό και πολιτισμικό χαρακτήρα. Ανήκουν στα Επτάνησα και, παρότι μακριά από τα υπόλοιπα νησιά του Ιονίου, ακολούθησαν κοινή με αυτά ιστορική διαδρομή. Στα νεότερα χρόνια έγιναν γνωστά ως Τσιρίγο. Όπως ο μύθος λέει, σε αυτό το νησί αναδύθηκε μέσα από τους αφρούς της θάλασσας η Αφροδίτη, η θεά του Έρωτα και της Ομορφιάς, και πιο συγκεκριμένα, στο πέλαγος έξω από τις χρυσαφένιες παραλίες της Παλαιόπολης, όπου υπήρχε και ιερό λατρείας της θεάς. Βέβαια, και άλλα νησιά (όπως η Μήλος και η Κύπρος) διεκδικούν τη θεά Αφροδίτη, που φαίνεται πως πέρασε κι από αυτά, εκφράζοντας κάτι διαφορετικό στο καθένα. Εδώ λατρεύτηκε η Ουράνια Αφροδίτη, που εκπροσωπούσε τον αγνό, αιώνιο, ιδανικό έρωτα, απαλλαγμένο από αδυναμίες και πάθη.

Διαδρομές που αξίζουν

Αναμφίβολα, στα Κύθηρα θα γυμνάσουμε τα πόδια μας με τον καλύτερο τρόπο. Εκτός από τις βόλτες στη Χώρα, το Κάστρο και το Μέσα Βούργο, αλλά και την πεζοπορία στους παλιούς νερόμυλους που προαναφέραμε, θα ανακαλύψουμε ενδιαφέρουσες διαδρομές μικρής ή μεγαλύτερης διάρκειας. Άλλες από αυτές κινούνται σε χωματόδρομους κι άλλες σε λιθόστρωτα ή δασικά μονοπάτια.

Διαδρομή Α: Στα βόρεια του νησιού, μια πολύ ενδιαφέρουσα πεζοπορία είναι αυτή που κινείται από τον Ποταμό στα Τριφυλλιάνικα και από εκεί, μέσα από παλιό μονοπάτι, στην ερειπωμένη Παλαιοχώρα. Διασχίζοντας την κοίτη ενός ξεροπόταμου, θα φθάσουμε στα Καστρισιάνικα και τα Μητάτα.
Συνολική διάρκεια διαδρομής: Γύρω στις 4 με 5 ώρες.
Γιατί αξίζει να τη δούμε: Η Παλαιοχώρα είναι η βυζαντινή πρωτεύουσα του νησιού, χτισμένη τον 12ο ή τον 13ο αιώνα. Ήταν αθέατη από τη θάλασσα, αλλά από την ίδια μπορούσε κανείς να βλέπει πολύ μακριά. Γύρω της γκρεμίζεται κάθετα ένα βαθύ, απότομο φαράγγι, η Κακιά Λαγκάδα, που στη βάση της καταλήγει σε λίμνη, λίγα βήματα πριν από μια πανέμορφη μικρή βοτσαλωτή παραλία, αυτή της Αγίας Πελαγίας. Έχει 70 εκκλησιές, που σημαίνει ότι κάθε οικογένεια είχε τη δική της, πάνω στην οποία έχτιζε το σπίτι της. Νερό έπαιρνε από δύο ποτάμια. Καταστράφηκε ολοσχερώς από τους πειρατές του Χ. Μπαρμπαρόσα το 1537, που σκότωσαν ή πούλησαν ως δούλους τους κατοίκους του. Οι λίγοι επιζώντες μετακόμισαν στη Χώρα, τη νέα πρωτεύουσα του νησιού. Το τοπίο είναι συγκλονιστικό.

Η παραλία Λίμνη στην Παλαιόπολη

Διαδρομή B: Μια ακόμη πεζοπορική διαδρομή στο βόρειο άκρο του νησιού είναι αυτή που θα μας φέρει, ύστερα από περπάτημα μισής ώρας περίπου, στον φάρο Μουδαρίου. Χτίστηκε το 1857 και από ύψος 25 μ. φώτιζε σε απόσταση 50 μιλίων. Τοπίο με άγρια ομορφιά, απέναντι από τη χερσόνησο του Μαλέα.

ΣΥΜΒΟΥΛH: Καλό είναι για τις πεζοπορικές διαδρομές μας να ξεκινήσουμε νωρίς, γιατί ο ήλιος δεν αστειεύεται. Επίσης, καλό είναι να μην το επιχειρήσουμε μόνοι μας.
Στην Αγία Πελαγία, θα απευθυνθούμε στο ξενοδοχείο «Βενάρδος», όπου ο ιδιοκτήτης του και άτομα με ανάλογη εμπειρία οργανώνουν τέτοιες εξορμήσεις. 

Άποψη της Χώρας και του Κάστρου των Κυθήρων.

Βόλτα στη Χώρα και το Κάστρο...

Εκτός από τις μαγευτικές παραλίες, αυτό που θα χαρούμε ιδιαίτερα στα Κύθηρα είναι οι βόλτες στα καμαροσκέπαστα καλντερίμια της Χώρας. Στέκει ψηλά, δίπλα στο περήφανο Κάστρο της και σε μαγεύει με τα στενά της περάσματα, τα λιτά σπίτια μα και τα αρχοντικά της με τις ολάνθιστες αυλές και τους ψηλούς μαντρότοιχους, που προστάτευαν την ιδιωτική ζωή της οικογένειας... Βαμμένα στα λευκά, με λεπτομέρειες σε χρώματα ζεστά, όπως κίτρινο και μπλε, με χτιστές αλτάνες που στολίζουν βαθυκόκκινα γεράνια και πόρτες περίτεχνες με παλιά οικόσημα.

Στον κεντρικό δρόμο μικρά μαγαζάκια με τουριστικά πωλούν συνθέσεις με sempreviva,το μικρό αμάραντο λουλουδάκι που φυτρώνει στους απόκρημνους βράχους του νησιού. Ο οικισμός αυτός αναπτύχθηκε ιδιαίτερα μετά την καταστροφή της Παλαιοχώρας από τον Μπαρμπαρόσα (1537), οπότε οι Ενετοί μετέφεραν την πρωτεύουσα στη Χώρα που θεωρήθηκε πιο ασφαλής, καθώς το Κάστρο είχε επισκευαστεί λίγα χρόνια νωρίτερα.

Εξερευνώντας το Κάστρο της Χώρας

Περπατώντας στα δρομάκια της Χώρας, θα φθάσουμε στο Κάστρο που ήταν έδρα του Ενετού διοικητή του νησιού. Στο μέγαρό του στεγάζεται το Ιστορικό Αρχείο των Κυθήρων. Ανάμεσα στα ερείπια του Κάστρου διακρίνεται η μεγάλη στέρνα, η πυριτιδαποθήκη και οι ναοί της Παναγίας της Καστρινής ή Μυρτιδιώτισσας, της Παναγίας της Ορφανής, του Παντοκράτορα και του Αγ. Ιωάννη. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το Μικρό Αρχαιολογικό Μουσείο. Στη βάση του Κάστρου βρίσκεται ο μεσαιωνικός οικισμός του Μέσα Βούργου με τις πολλές εκκλησιές και τα επιβλητικά αρχοντόσπιτα, στολισμένα με βοτσαλωτές αυλές, μπουκαμβίλιες και γιασεμιά. Η διαδρομή από την έξοδο της Χώρας μέχρι το Γυμνάσιο (περιοχή Μπελβεντέρε) προσφέρει φανταστική θέα προς το Κάστρο, το Καψάλι και το Μέσα Βούργο.

Τμήμα του εντυπωσιακού Κάστρου προς τη μεριά του Μέσα Βούργου.

Οι καλύτερες παραλίες:

• Καλαδί
• Μελιδόνι
• Χαλκός
• Βρουλέα
• Φυρή Άμμος
• Κομπονάδα
• Πιάτσα
• Λίμνη και Λουτρό Αφροδίτης (στην Παλαιόπολη)
• Σπαραγαρίο (δίπλα στο Καψάλι)

Αγία Πελαγία παραλίες:

• Αγία Πελαγία
• Λουρέντζου
• Φυρή Άμμος (η δεύτερη του νησιού)
• Καλαμίτσι
• Λαγκάδα
• Παραλία λίμνης μπροστά από το Φαράγγι της Κακιάς Λαγκάδας

Ακόμη αξίζουν:

• Λυκοδήμου από δρόμο με καλή βατότητα
• Καλάμι
• Δίπορος και Κουφός Γιαλός (μετά από περπάτημα)

Καλάδι, η πιο φημισμένη παραλία του νησιού, με γαλαζοπράσινα νερά.

Δείτε οπωσδήποτε:

• Τη Χώρα, την πρωτεύουσα των Κυθήρων.
• Το Ενετικό Κάστρο και το Αρχαιολογικό Μουσείο Κυθήρων.
• Τα Μοναστήρια της Παναγίας Μυρτιδιώτισσας, της Αγίας Ελέσσας, της Αγίας Μόνης, της Παναγίας της Ορφανής, του Οσίου Θεοδώρου και του Αγίου Ιωάννη.
• Το μεσαιωνικό οικισμό του Μέσα Βούργου.
• Την περιοχή Μπελβεντέρε, με υπέροχη θέα προς το Κάστρο, το Καψάλι και το Μέσα Βούργο.
• Το Καψάλι, το κέντρο διασκέδασης του νησιού.
• Το Λιβάδι και το αγγλικό σχολείο της Μηλαπιδέας.
• Το ναό της Αναλήψεως, στο Κάτω Λιβάδι, όπου στεγάζεται η Συλλογή Έργων Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής Τέχνης Κυθήρων.
• Την εντυπωσιακή γέφυρα με τα 13 τόξα στο Κάτω Λιβάδι.
• Το χωριό Καραβάς, την πηγή του Αμίρ Αλή και τη σιδηρούχα πηγή «Πορτοκαλιά».
• Την Παλαιοχώρα και τη χαράδρα Κακή Λαγκάδα.
• Την Κάτω Χώρα του Μυλοπόταμου και το Ενετικό Κάστρο.
• Το Σπήλαιο της Αγίας Σοφίας.
• Τον Καταρράκτη της Φόνισσας ή Νεράιδα στον Μυλοπόταμο.
• Τον Ποταμό, κεφαλοχώρι του νησιού.
• Την Αγία Πελαγία, παραθαλάσσιο χωριό με τουριστική ανάπτυξη.
• Το Διακόφτι, το κύριο λιμάνι του.
• Την Παλαιόπολη και τον πανέμορφο Αβλέμονα.
• Την Πλατειά Άμμο, τα βορειότερα χωριά.
• Το χωριό Πιτσινάδες με όμορφα αναπαλαιωμένα σπίτια.

Το εκκλησάκι του Αϊ-Νικόλα δίπλα στα γαλαζοπράσινα νερά της Αγίας Πελαγίας.

Ανακαλύπτοντας τις ομορφιές του νησιού...

Κάτι που με εντυπωσίασε ιδιαίτερα στα Κύθηρα είναι ότι είχα τη δυνατότητα να κολυμπάω κάθε μέρα και σε διαφορετική παραλία, το ίδιο ή και ακόμα καλύτερη από την προηγούμενη. (Η μοναδική οργανωμένη παραλία του νησιού είναι στο Καψάλι, γι’ αυτό μην ξεχνάτε την ομπρέλα σας όπου κι αν πάτε για μπάνιο!) Η εικόνα, βέβαια, που θα με συντροφεύει πάντα όταν θυμάμαι αυτό το ταξίδι είναι ο Καταρράκτης της Φόνισσας ή Νεράιδα, στο Μυλοπόταμο. Ένα τοπίο μαγευτικό ανάμεσα σε σκιερά πλατάνια και μια καταπράσινη λιμνούλα με κρυστάλλινα νερά στη βάση του, που σε προκαλεί να ρίξεις μια βουτιά...

Ο Καταρράκτης της Φόνισσας ή Νεράιδα σε καθηλώνει με την απίστευτη ομορφιά του.

Μεγάλο ενδιαφέρον είχε και η πεζοπορία στο κατάφυτο μονοπάτι της ρεματιάς με τους παλιούς νερόμυλους. Ένας από αυτούς είναι σήμερα αναπαλαιωμένος. Στην πλατεία του Μυλοποτάμου, στο παραδοσιακό καφενείο της, μαζί με το περιποιημένο ελληνικό καφεδάκι, δοκιμάσαμε και τα φημισμένα αυγοκαλάμαρα (είδος δίπλας, τυλιχτή), παραδοσιακό γλυκό του νησιού, όπως και ο ροζές (αμυγδαλωτό με ζάχαρη άχνη).
Από τα αξιοθέατα του τόπου είναι η εντυπωσιακή γέφυρα με τα 13 τόξα, στο Κάτω Λιβάδι, η οποία κατασκευάστηκε την εποχή της Αγγλοκρατίας (1826). Την ίδια εποχή οικοδομήθηκε και το επιβλητικό Σχολείο της Μηλαπιδέας.

Καραβάς: ένα από τα πιο όμορφα χωριά του νησιού, πνιγμένο στο πράσινο.

Στα Κύθηρα θα ανακαλύψουμε όμορφα ορεινά χωριά, όπως ο Καραβάς, στο βόρειο μέρος του, πνιγμένος στο πράσινο, και την Πηγή του Αμίρ Αλή, κάτω από τα σκιερά πλατάνια και τα τρεχούμενα νερά. Περπατώντας στο κατάφυτο μονοπάτι, θα φθάσουμε γρήγορα στη σιδηρούχα Πηγή της Πορτοκαλιάς. Επιστροφή προς τα πίσω. Στο καλόγουστο καφέ-μπαρ που βρίσκεται εκεί, θα ξεκουραστούμε για λίγο, απολαμβάνοντας κάτι δροσιστικό.

Στην ενδοχώρα του νησιού βρίσκεται ο Ποταμός, ένα ζωντανό χωριό με μεγάλη πλατεία και όμορφες γειτονιές. Αξίζει να περπατήσουμε για λίγο στα δρομάκια, πίσω από την πλατεία, για να ανακαλύψουμε αναπαλαιωμένα αρχοντικά και δρομάκια με καμάρες. Εδώ κάθε Κυριακή πρωί γίνεται και παζάρι με παραγωγούς που πουλούν ντόπια προϊόντα και παραδοσιακά γλυκά ή λαδοπαξίμαδα (εξαιρετικά).

Το γραφικό λιμανάκι του Αβλέμονα. Στα ταβερνάκια του θα απολαύσουμε ολόφρεσκα ψάρια και θαλασσινά.

Ασφαλώς, θα κάνουμε μια βόλτα ως τον γραφικό Αβλέμονα, ένα από τα πιο γνωστά παραθεριστικά μέρη του νησιού, με αρκετά καταλύματα, καλές ψαροταβέρνες κι ωραίες θάλασσες κοντά του. Πολλές ακρογιαλιές θα συναντήσουμε και στην Παλαιόπολη, καθώς και στην Αγία Πελαγία με πέντε συνεχόμενες παραλίες με κρυστάλλινα νερά. Πίσω από την τελευταία παραλία υπάρχει μια καταπράσινη λίμνη. Εδώ είναι το τελείωμα του Φαραγγιού της Κακιάς Λαγκάδας. Στην Αγία Πελαγία θα βρούμε πολλά ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια. Στα παραλιακά ταβερνάκια θα απολαύσουμε ολόφρεσκα ψάρια και θαλασσινά. Από τα μοναστήρια του νησιού, το πιο φημισμένο είναι η Μονή Μυρτιδίων, που ιδρύθηκε το 14ο αιώνα, εκεί όπου βρέθηκε η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας.

Στο Κάστρο της Χώρας.

Το απόγευμα θα μας βρει στο Κάστρο της Χώρας ή στη Μονή της Αγίας Ελέσσας, για να απολαύσουμε το πιο δυνατό ηλιοβασίλεμα του νησιού. Λίγη ξεκούραση και το βραδάκι έτοιμοι για ένα ποτό και καλή μουσική στο Καψάλι, καθώς εδώ βρίσκονται τα πιο πολλά μπαράκια του νησιού. Αν σηκώσουμε το βλέμμα μας λίγο ψηλότερα, θα νιώσουμε δέος μπροστά στη μαγευτική θέα του φωτισμένου Κάστρου, που λάμπει σαν αστέρι μέσα στη ζεστή καλοκαιρινή νύχτα...