Είχαμε την τύχη να πεζοπορήσουμε σ’ αυτά τα μοναδικά φαράγγια την εποχή του φθινόπωρου, για να βιώσουμε μια εμπειρία ζωής που δύσκολα περιγράφεται με λόγια. Ανακαλύψαμε, όμως, πως το φθινόπωρο αυτή η εκπληκτική γωνιά της ελληνικής γης μεταμορφώνεται σ’ ένα σκηνικό… παραμυθένιο.
Απόκρημνα βράχια και βαθύσκιωτα φαράγγια, θεόρατες βουνοκορφές και ορμητικά ποτάμια μας προκαλούν σε μια συναρπαστική περιπλάνηση στον Εθνικό Δρυμό Βίκου-Αώου, στο βορειοδυτικό άκρο του νομού Ιωαννίνων. Ανακαλύψτε την άγρια ομορφιά του ποταμού Αώου και τον κρυστάλλινο Βοϊδομάτη, με φόντο τα ζεστά χρώματα του φθινοπώρου και πλάι στα αφρισμένα νερά των ποταμών.
Κείμενο: Λιάνα Τσώνου
Φωτογραφίες: Γιώργος Κωνσταντινίδης
Πώς θα πάτε:
Από Αθήνα:
Μέσω της Εθνικής Οδού Άρτας - Ιωαννίνων. Από τα Ιωάννινα συνεχίζετε βορειότερα, προς Κόνιτσα - Ζαγοροχώρια.
Μέσω Εθνικής Οδού Αθηνών-Λαμίας, από όπου στρίβετε στην παράκαμψη για Δομοκό και τη διαδρομή Καρδίτσα-Τρίκαλα-Καλαμπάκα-Μέτσοβο-Ιωάννινα. Από εκεί θα συνεχίσετε για Κόνιτσα.
Από Θεσσαλονίκη:
Μέσω της Εγνατίας Οδού μέχρι την Κοζάνη. Από εκεί συνεχίζετε στην Εγνατία Οδό και στον κόμβο της Μηλιάς στρίβετε για Νεάπολη-Πεντάλοφο-Κόνιτσα. Εναλλακτικά, φτάνετε μέχρι τα Γρεβενά και από εκεί ακολουθείτε ανατολική πορεία σε μια διαδρομή με αρκετές στροφές που διασχίζει την κοιλάδα του Αώου. Φτάνετε στην Κόνιτσα μέσω Διστράτου.
Αποστάσεις:
Αθήνα-Κόνιτσα: 502 χλμ.
Θεσσαλονίκη - Κόνιτσα: 300 χλμ.
Ιωάννινα- Κόνιτσα: 64 χλμ.
Απολαύστε ένα αναζωογονητικό περίπατο στο μονοπάτι μέσα στο πυκνό δάσος, κατά μήκος του Αώου.
Πάνω από την πέτρινη γέφυρα της Κόνιτσας, τα γαλήνια νερά του Αώου στραφταλίζουν κάτω από τον λαμπερό, πρωινό ήλιο. Το ποτάμι ρέει ανάμεσα σε ένα χρυσοπράσινο, πυκνό δάσος για να χαθεί εκεί όπου σμίγουν οι πανύψηλες κορυφές της οροσειράς της Τύμφης. Βρισκόμαστε στο φαράγγι του Αώου, το βόρειο άκρο του εκπληκτικού Εθνικού Δρυμού Βίκου-Αώου. Το σπουδαίο αυτό οικοσύστημα του Ν. Ιωαννίνων συνθέτουν, εκτός από το φαράγγι του Αώου, το θαυμαστό φαράγγι του Βίκου με τον Βοϊδομάτη, το καθαρότερο ποτάμι της Ευρώπης, να ρέει ανάμεσά του, καθώς και τμήμα της οροσειρά της Τύμφης. Μέσα στον πυρήνα του δρυμού βρίσκονται τα χωριά Βίκος, Μονοδένδρι, Πάπιγκο και Μικρό Πάπιγκο, και περιμετρικά άλλα έξι από τα πανέμορφα Ζαγοροχώρια με την μοναδική, ηπειρώτικη αρχιτεκτονική τους.
Πεζοπορία στο φαράγγι του Αώου
Νωρίς το πρωί βρεθήκαμε στην Κόνιτσα, την όμορφη ακριτική πολιτεία της Ηπείρου, κτισμένη ανάμεσα σε επιβλητικά βουνά και σε υψόμετρο 630 μέτρων. Προορισμός μας δεν ήταν άλλος από το ιστορικό, πέτρινο γεφύρι του Αώου, το σήμα κατατεθέν της Κόνιτσας. Η εικόνα του και μόνο σε μεταφέρει χρόνια πίσω. Τότε που μάστορες από την Πυρσόγιαννη (50 τον αριθμό με πρωτομάστορα τον Ζιώγα Φρόντζο) δούλεψαν την πέτρα με πολύ μεράκι και βάζοντας όλη τους την τέχνη, για να ολοκληρώσουν αυτό το θαυμάσιο δείγμα ηπειρώτικης αρχιτεκτονικής το 1871 (έπειτα από 48 ολόκληρα χρόνια σκληρής δουλειάς). Δεν είναι, εξάλλου, τυχαίο ότι αποτελεί το μεγαλύτερο μονότοξο γεφύρι των Βαλκανίων, αφού έχει 20 μέτρα ύψος και 40 μέτρα άνοιγμα τόξου.
Το θαυμαστό πέτρινο γεφύρι του Αώου στην Κόνιτσα είναι το μεγαλύτερο μονότοξο γεφύρι των Βαλκανίων.
Ανεβήκαμε στην κορυφή του, παρατηρώντας τις σειρές από τα ελαφρώς γερτά πλατύσκαλα, φτιαγμένα κατά αυτόν τον τρόπο ώστε να βοηθούν στην ανάβαση. Μπροστά μας απλώθηκε ένα μαγευτικό θέαμα: η υδάτινη λωρίδα του Αώου σε απόλυτη αρμονία με τα χρυσοκίτρινα φυλλώματα των δέντρων, ενώ μέχρι το βάθος του ορίζοντα διακρινόταν με την παραμικρή λεπτομέρεια το περίγραμμα των επιβλητικών κορυφών της Τύμφης.
Πήραμε το σηματοδοτημένο μονοπάτι που ξεκινάει από τη γέφυρα κατά μήκος του ποταμού και με κατεύθυνση τη χαράδρα, και αφεθήκαμε σε μια διαδρομή απόλυτης φυγής. Περπατώντας νιώσαμε τη μαγεία του δάσους να μας περιβάλλει. Σε ορισμένα σημεία, τα πυκνά φυλλώματα των τεράστιων πλατάνων αφήνουν ένα μικρό μόνο άνοιγμα προς το ποτάμι. Σε άλλα σημεία η θέα του ποταμού μας χαρίζεται απλόχερα. Το φαράγγι ανοίγεται ανάμεσα σε κατακόρυφες πλαγιές. Απόκρημνοι βραχώδεις σχηματισμοί ορθώνονται ψηλά στον ουρανό, ενώ άλλοτε κατεβαίνουν μέχρι το ποτάμι. Υπάρχουν αρκετά σημεία όπου μπορείτε να κατεβείτε στο ποτάμι για να απολαύσετε από κοντά την υδάτινη μαγεία του και να υψώσετε το βλέμμα στα επιβλητικά βράχια που μοιάζουν να κρέμονται πάνω το κεφάλι σας.
Κατά μήκος της διαδρομής, ο Αώος γίνεται πιο ορμητικός, αποκαλύπτοντάς μας την άγρια πλευρά του. Λευκές και γκριζωπές πέτρες μέσα στα γαλαζοπράσινα νερά συνθέτουν ένα μοναδικό σκηνικό. Μια εκπληκτική πανδαισία χρωμάτων (από το ζεστό πορτοκαλί έως το εκτυφλωτικό χρυσοπράσινο) είναι κυρίαρχη παντού.
Το σκηνικό εναλλάσσεται συνεχώς, ενώ το χωμάτινο μονοπάτι στενεύει σε αρκετά σημεία, οδηγώντας μας όλο και πιο κοντά στις μεγαλοπρεπείς κορυφές. Σε ορισμένα σημεία διασχίζουμε στενά περάσματα, πλάι στα ορμητικά νερά του ποταμού. Στην απέναντι όχθη, οι απόκρημνες πλαγιές προκαλούν με την άγρια ομορφιά τους.
Χρωματική πανδαισία στο φαράγγι του Αώου.
Έπειτα από δυο ώρες πεζοπορίας (στη μέση περίπου του φαραγγιού) θα φτάσετε στη Μονή Στομίου (1774). Είναι μια διαδρομή που αξίζει να κάνετε, καθώς η θέα προς τις κατάφυτες ορθοπλαγιές και τον Αώο είναι απλώς εκπληκτική. Κοντά στη Μονή θα συναντήσετε και τον πανέμορφο καταρράκτη του Γράβου. Από εκεί, όσοι… αντέχετε να συνεχίσετε ακλουθείτε το μονοπάτι με κατεύθυνση το Βρυσοχώρι και ανηφορίζετε προς το πέρασμα Καρτερού για να ανεβείτε στην κορυφή Γκαμήλα (2497 μ.).
Ο Αώος προφέρεται για ποικίλες δραστηριότητες ποταμού, αφού το ράφτιγνκ και το κανό-καγιάκ στα αφρισμένα νερά του είναι πραγματική απόλαυση.
Πλάι στα γαλαζωπά νερά του Βοϊδομάτη
Αποστολή μας για την επόμενη μέρα ήταν να γνωρίσουμε ένα από τα καθαρότερα ποτάμια − αν όχι το καθαρότερο − της Ευρώπης, τον περίφημο Βοϊδομάτη (από το σλάβικο «Βόιντο-ματ», που σημαίνει «καλό νερό»). Γνωστός όχι μόνο για τα κρυστάλλινα νερά, αλλά και την ορμή του, ο ποταμός διαπερνά το φαράγγι του Βίκου σε μήκος 10 χλμ. Συγκεκριμένα, πηγάζει από το φαράγγι του Βίκου (μεταξύ των οικισμών Βίκος και Πάπιγκο) και συναντάει τον Αώο στον κάμπο της Κόνιτσας.
Το μονότοξο πέτρινο γεφύρι του Βοϊδομάτη είναι κτισμένο το 1853.
Η διαδρομή μας ξεκινάει από το ωραίο, μονότοξο γεφύρι του Βοϊδομάτη, χτισμένο το 1853 κοντά στο χωριό Κλειδωνιά. Εκεί όπου ο παραπόταμος του Αώου, ο Βοϊδομάτης, βγαίνει από την άγρια χαράδρα του Βίκου προς τον κάμπο της Κόνιτσας. Η φύση ολόγυρα αιχμαλωτίζει το βλέμμα από την πρώτη στιγμή. Παίρνουμε το μονοπάτι κατά μήκος της όχθης με προορισμό τη Μονή Σπηλαιώτισσας. Τα τεράστια πλατάνια συντροφεύουν κάθε μας βήμα, ενώ τα χρυσοκίτρινα και κοκκινωπά φύλλα στο μονοπάτι δημιουργούν ένα πολύχρωμο χαλί.
Στο Βοϊδομάτη βρίσκουν καταφύγιο δεκάδες είδη αμφίβιων και ψαριών.
Τα πεντακάθαρα νερά του ποταμού μαγεύουν με το έντονο κυανό τους χρώμα. Ο Βοϊδομάτης ελίσσεται μέσα στην πυκνή βλάστηση από πλατάνια, ιτιές και άλλα υδρόβια φυτά, συνθέτοντας ένα τοπίο σπάνιας οικολογικής αξίας. Σε ορισμένα σημεία συναντάμε μικρές γαλαζοπράσινες λιμνούλες, με κιτρινωπά φύλλα να ταξιδεύουν στα ήρεμα νερά τους. Οι ήχοι του ποταμού γαληνεύουν την ψυχή και το πνεύμα. Μοιάζει να βρισκόμαστε σε έναν επίγειο παράδεισο, πολύ μακριά από κάθε αστική πραγματικότητα.
Ένα ειδυλλιακό σκηνικό δημιουργεί μια γαλαζοπράσινα λίμνη με το έντονο κυανό της χρώμα, πλάι στο Βοϊδομάτη.
Μια βουτιά στα κρυστάλλινα νερά του είναι άκρως δελεαστική. Προτείνουμε, όμως, να το ξανασκεφτείτε, ακόμη και αν βρεθείτε εδώ τους καλοκαιρινούς μήνες, καθώς τα νερά έχουν σταθερή θερμοκρασία 4 C όλο τον χρόνο. Ωστόσο, μπαίνουμε στον πειρασμό να δροσιστούμε, πίνοντας από τα πεντακάθαρα νερά του ποταμού, καθώς ο Βοϊδομάτης είναι ένα από τα ελάχιστα ποτάμια που το νερό τους είναι πόσιμο. Έπειτα από μια σύντομη σχετικά διαδρομή φτάνουμε στη Μονή Παναγίας Σπηλαιώτισσας (1579), η οποία κτισμένη επάνω και μέσα σε βράχο αγναντεύει την ασύγκριτη ομορφιά του ποταμού.
Άκρως συναρπαστική εμπειρία είναι η κατάβαση του Βοϊδομάτη με φουσκωτό.
Λίγα Λόγια για τον Εθνικό Δρυμό Βίκου-Αώου
Ο Εθνικό Δρυμός Βίκου-Αώου εκτείνεται στο βορειοδυτικό κομμάτι της Πίνδου, στο ορεινό συγκρότημα της Τύμφης. Η περιοχή ανακηρύχθηκε σε Εθνικό Δρυμό το 1973. Αποτελείται από τον πυρήνα, έκτασης 34.120 στρεμμάτων γύρω από το φαράγγι του Βίκου, και την περιφερειακή ζώνη, έκτασης 93.000 στρεμμάτων που περιλαμβάνει μέρος της χαράδρας του ποταμού Αώου. Συνορεύει με τον Εθνικό Δρυμό της Πίνδου (Βάλια Κάλντα), του οποίου αποτελεί φυσική συνέχεια. Στον πυρήνα του δρυμού βρίσκονται τα χωριά Βίκος, Μονοδένδρι, Πάπιγκο και Μικρό Πάπιγκο.
Το φαράγγι του Βίκου (βάθους 900 μ.), ένα από τα φυσικά θαύματα της χώρας, είναι το βαθύτερο φαράγγι του κόσμου, μετά το Γκραν Κάνιον των ΗΠΑ. Έχει συνολικό μήκος 12 χιλιομέτρων και μέσα της ρέει ο ποταμός Βοϊδομάτης. Το μέγιστο ύψος της χαράδρας είναι 1.100 μέτρα, ενώ το μέσο άνοιγμά της είναι περίπου 200 μέτρα. Στο στενότερο σημείο του το φαράγγι έχει πλάτος (άνοιγμα) μόλις 2 μέτρα. Στην πραγματικότητα πρόκειται για χαράδρα, όμως έχει επικρατήσει να ονομάζεται φαράγγι.
Το θαυμαστό φαράγγι του Βίκου, με βάθος 900 μ., είναι το βαθύτερο της Ευρώπης.
Ο Δρυμός είναι γνωστός και ως «ο Δρυμός των Μεγάλων Κορυφών». Υψηλότερη κορυφή του είναι η Γκαμήλα (2497 μ. υψόμετρο) που πήρε την ονομασία της λόγω του ιδιόμορφου σχήματός της. Άλλες μεγάλες κορυφές είναι η Αστράκα, τα Μεγάλα Λιθάρια και ο Καρτερός.
Η βλάστηση του Εθνικού Δρυμού είναι πλουσιότατη και περιλαμβάνει έλατα, μαυρόπευκα, ρόμπολα, οξιές, δρύες, ιτιές, κέδρους, σφενδάμια, αγριοκαστανιές, φλαμουριές, πλατάνια, καθώς και πολλά είδη θάμνων και αγριολούλουδων. Ο Βίκος φημίζεται για τα βοτάνια του, γι’ αυτό και στην περιοχή ήταν παλιότερα γνωστοί οι «Βικογιατροί», πρακτικοί θεραπευτές. Το εξαιρετικό οικοσύστημα του ποταμού προσφέρει καταφύγιο σε πολλά είδη ζώων και πτηνών, όπως τον λύκο, το αγριογούρουνο, το ζαρκάδι, τη βίδρα, τον σκίουρο, τον δρυοκολάπτη, την τσίχλα, τον σταυραετό και πολλά άλλα.
