Στην εσωτερική πλευρά του ανατολικού άκρου της Λακωνίας, στη χερσόνησο του Μαλέα, στο τέλος ενός εύφορου κάμπου, του κάμπου των Βοιών...
...τελευταίο σύνορο πριν από το γαλάζιο σημείο συνάντησης των νερών του Λακωνικού κόλπου με τη θάλασσα των Κυθήρων και το Αιγαίο, προστατευμένη από την ανοιχτωσιά του Μυρτώου Πελάγους από το βράχο του Κάβο Μαλιά, στην άκρη του ομώνυμου όρμου στέκεται η Νεάπολη!
Η Νέαπολη (νέα πόλη), έδρα του δήμου Βοιών, είναι χτισμένη πάνω στα ερείπια των αρχαίων Βοιών, την πόλη που δημιούργησε και της έδωσε το όνομά του ο Ηρακλείδης Βοίας, ο οποίος ένωσε τις μυκηναϊκές πολιτείες Σίδη, Ήτις και Αφροδισιάς δημιουργώντας την πόλη-κράτος των Βοιών. Στους πορτολάνους (παλιοί ναυτικοί χάρτες) όλη η περιοχή του δήμου των Βοιών με τα 12 διαμερίσματά του, δηλαδή το νοτιότερο μέρος της χερσονήσου του Μαλέα, μαζί με την Ελαφόνησο, αναφερόταν ως Βάτικα, ονομασία που χρησιμοποιούν μέχρι και σήμερα οι ντόπιοι.
Την αρχαιολογική σημασία της περιοχής μαρτυρούν τα αξιόλογα ευρήματα καθώς και η βυθισμένη μυκηναϊκή πόλη στο Παυλοπέτρι, μπροστά από το βιότοπο της λιμνοθάλασσας Στρογγύλη, λίγο πριν από το πορθμείο για την Ελαφόνησο. Λίγα μέτρα μόλις χωρίζουν τη μια άκρη του όρμου τής Νεάπολης, την Πούντα, από το απέναντι νησάκι, το Ελαφόνησο, που απλώνεται σχεδόν σ’ όλο το πλάτος του όρμου. Πέρα από αυτό, στο βάθος, τις καθαρές ημέρες αχνοφαίνονται οι κορυφές των Κυθήρων.
Το σηματοδοτημένο μονοπάτι οδηγεί σε μέρη μαγικά: απολιθωμένα δέντρα, κρυφές αμμουδιές, σπήλαια και στην άκρη του κάβου φωλιασμένη η λευκή περιστέρα του, η Αγία Ειρήνη.
Η μεγάλη ναυτική παράδοση και ο εξίσου μεγάλος αλιευτικός στόλος της πόλης εγγυώνται το φρέσκο ψάρι στις ταβέρνες της, όπου πρωταγωνιστεί ο αστακός, αλλά την παράσταση κλέβει από την... πρώτη μυρωδιά το χταποδάκι στα κάρβουνα, που σε σέρνει κυριολεκτικά από τη μύτη στα παραλιακά ταβερνάκια, έστω και για ένα γρήγορο ούζο με πλοκαμάκι, στο ψήσιμο του οποίου οι Βατικιώτες δεν ΠΑΙΖΟΝΤΑΙ, κάτι για το οποίο εγγυώμαι προσωπικά. Εξίσου διάσημα είναι και τα βατικιώτικα κόκκινα κρεμμύδια, όπως επίσης τα σκόρδα, το μέλι, το λάδι και τα κτηνοτροφικά προϊόντα της, που την άνοιξη μπορείτε να δείτε ζωντανά και στην πρωτογενή τους μορφή να σκαρφαλώνουν στις πλαγιές του ορεινού όγκου της Κριθίνας (800 μ.υψομ.) μέχρι την άκρη του Κάβου.
Το παλιό τμήμα της πόλης με την παραλιακή ζώνη, τα στενά δρομάκια, τα παλιά σπίτια και τις λουλουδιασμένες αυλές, είναι πολύ γραφικό και περιβάλλεται από ένα τοπίο πανέμορφο με έντονες αντιθέσεις. Παραλίες απέραντες με ρηχά νερά ή κρυμμένες πίσω από απότομα βράχια, αμμουδιές μινιατούρες, χωριά-εξώστες σκαρφαλωμένα στις πλαγιές ή κρυμμένα επιμελώς για το φόβο των πειρατών, με σπίτια κατάλευκα και στενά δρομάκια που θυμίζουν νησιώτικους οικισμούς, βυζαντινές εκκλησίες, ξωκλήσια και προσκυνήματα, στα οποία οφείλει η περιοχή την παρομοίωσή της με «Μικρό Άγιο Όρος», πύργοι-παρατηρητήρια από τις εποχές των Βυζαντινών και των Ενετών, παλιοί νερόμυλοι, πηγές, τρεχούμενα νερά, πλατάνια, παραδοσιακά λιοτρίβια, παρατηρητήρια.
Και δίπλα σ’ όλη αυτή την ομορφιά, μοναδικά αριστουργήματα- δώρα της φύσης, όπως το μοναδικό Απολιθωμένο Φοινικόδασος στις παραλίες του Αγίου Νικολάου, το πανέμορφο Σπήλαιο Άγιος Ανδρέας με τους 18 θαλάμους του στην Καστανιά και τη λιμνο- θάλασσα Στρογγύλη (ενταγμένη στο πρόγραμμα NATURA), υγρότοπο-καταφύγιο-σταθμό για μεταναστευτικά πουλιά και βιότοπο για ένα είδος σπάνιου κέδρου που επιβιώνει εδώ, στα Βιγκλάφια και στους αμμόλοφους της Ελαφόνησου.
Τέλος, περνώντας μέσα από ένα άγριο τοπίο γεμάτο σπηλιές- καταφύγια, ορμητήρια κι απάγκια πειρατών, στέκεται ο Κάβο Μαλιάς να παλεύει μέσα στους αιώνες με τους αντίθετους ανέμους, τα κύματα και τους θρύλους.
Κείμενο & Φωτογραφίες: Έρρικα Πελωριάδου
