Κάλυμνος, μας ανεβάζει κάθε εποχή

Κείμενο & Φωτογραφίες: Ιωάννα Παραβάλου 

Πώς θα πάμε:
-Με Πλοίο: Από το λιμάνι του Πειραιά
Διάρκεια ταξιδιού: 10-12 ώρες.
-Με Αεροπλάνο: Από το αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος». Διάρκεια ταξιδιού: 1 ώρα περίπου. Μπορούμε ακόμη να πάμε αεροπορικώς ως την Κω και από εκεί θα φθάσουμε με ταχύπλοο σκάφος σε 20’ στην Κάλυμνο.

Στοιχεία: Με 16.500 κατοίκους η Κάλυμνος είναι το τέταρτο σε έκταση και το τρίτο σε πληθυσμό νησί της Δωδεκανήσου. 

Η Κάλυμνος μας κερδίζει με την πρώτη ματιά...

Γειτονεύει με την Κω και τη Λέρο και αντίκρυ της είναι τα παράλια της Μικράς Ασίας. Η ζωή του τόπου είναι άρρηκτα δεμένη με τη θάλασσα. Τελευταία, όμως, ο επισκέπτης βρίσκει και νέους τρόπους να δεθεί με την Κάλυμνο.  Στο νησί λειτουργούν 13 δημοτικά σχολεία, 3 γυμνάσια, 1 νυχτερινό λύκειο και ένα τεχνικό λύκειο, ενώ στην Τέλενδο και την Ψέριμο υπάρχουν μονοθέσια δημοτικά σχολεία. Η Κάλυμνος βγάζει πολλούς γιατρούς αλλά αρκετοί είναι και οι καλλιτέχνες του νησιού (από γονείς σφουγγαράδες), με σπουδές στην Ευρώπη, τα έργα των οποίων βλέπουμε σε πολλές βυζαντινές εκκλησιές του νησιού (Αλαχούζος, Μαγκλής, Οικονόμος, Ζαϊρης κ.ά. της Σχολής του Μονάχου).

Βόλτα δίπλα στη θάλασσα στην Πόθια, το γραφικό λιμάνι και πρωτεύουσα της Καλύμνου.

Η ζωή συγκεντρώνεται στο λιμάνι της, την Πόθια, που σχεδόν ενώνεται πια με τον οικισμό της Χώρας. Την πλατεία στολίζουν με την επιβλητική παρουσία τους το κτίριο του Επαρχείου και η εκκλησία του Χριστού Σωτήρος με μαρμάρινο τέμπλο σμιλεμένο από τα άξια χέρια του Τήνιου γλύπτη Γιαννούλη Χαλεπά αλλά και με εικόνες και τοιχογραφίες μεγάλων Καλύμνιων ζωγράφων. Χτίστηκε από την αστική τάξη του νησιού. Η εκκλησία των σφουγγαράδων (η εκκλησία του λαού) είναι ο Άγιος Νικόλαος, ο προστάτης των μακρινών ταξιδιών τους στη θάλασσα. Το πολύ σημαντικό Αρχαιολογικό Μουσείο του νησιού έχει ιδιαίτερα σημαντικά εκθέματα (όπως η Κόρη της Καλύμνου, ένας Κούρος του 600 π.Χ., το άγαλμα του Ασκληπιού και πολλά άλλα σημαντικά μνημεία). Στην πλατεία πίσω από την εκκλησία του Χριστού βρίσκεται το Ναυτικό Μουσείο Καλύμνου, που ιδρύθηκε το 1994 και μας «ταξιδεύει» στη ναυτική παράδοση του νησιού. Ψηλά στο λόφο, πάνω από το λιμάνι, βρίσκεται η σημαντική Μονή του Αγίου Σάββα και στην άκρη του βράχου το μικρό εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία, που αγναντεύει την Κάλυμνο, την Τέλενδο και το απέραντο γαλάζιο του Αιγαίου.

-Αξιόλογες είναι και οι Μονές του Αγίου Παντελεήμονα, της Παναγιάς Γαλατιανής, της Αγίας Αικατερίνης και της Παναγιάς Κυράς Ψηλής.

Στο διάβα του χρόνου...

Σύμφωνα με τις αρχαιολογικές έρευνες, η ζωή χτυπά στην αρχικά Καλύδνα, κατόπιν Κάλυμνα και πλεόν Κάλυμνο από τη Νεολιθική περίοδο. Προστάτης-θεός είναι ο Απόλλωνας και το Ιερό του υπήρξε πολιτικό και θρησκευτικό κέντρο της. Ένας τρομακτικός σεισμός το 554 μ.Χ. προκαλεί τεράστιες καταστροφές και καταβύθιση της περιοχής που βρίσκεται ανάμεσα στην Κάλυμνο και την Τέλενδο, η οποία έκτοτε διαμορφώνεται σε χωριστό νησί. Στα μέσα του 7ου αι. οι επιδρομές των Αράβων αναγκάζουν τους κατοίκους να ανεβούν ψηλότερα και να οχυρώσουν τις πόλεις τους (τότε δημιουργούνται οι οικισμοί του Αγίου Κωνσταντίνου και της Γαλατιανής), αλλά και αργότερα, τους μεσοβυζαντινούς χρόνους, πάλι λόγω της πειρατικής απειλής φτιάχνουν το Κάστρο της Χώρας. Στο εσωτερικό του βρίσκονται πολλές μεταβυζαντινές εκκλησιές. Αρχές του 14ου αι. η Κάλυμνος βρίσκεται στην κυριαρχία των Ιπποτών του Τάγματος του Αγίου Ιωάννη, οι οποίοι χτίζουν το Κάστρο της Χρυσοχεριάς (μέσα του 15ου αι.), που δεσπόζει περήφανο και με υπέροχη θέα πάνω από την Πόθια. Το οικόσημό τους διακρίνεται ακόμη πάνω στα τείχη. Τότε επισκευάζεται και το Κάστρο της Χώρας. Αρχές του 1523 το νησί περνάει στα χέρια των Τούρκων. Αρχές του 18ου αι. χτίζεται ο οικισμός της Χώρας (στη βάση του Κάστρου της), ενώ το 1850 φτιάχνεται το λιμάνι της Πόθιας, η καινούρια πρωτεύουσα του νησιού. Κατά τη διάρκεια της ιταλικής κατοχής, χτίστηκαν δύο από τα εντυπωσιακότερα κτίρια του νησιού, το Επαρχείο και το Δημαρχείο. Στις 7 Μαρτίου του 1948 ενσωματώνεται όπως και τα υπόλοιπα Δωδεκάνησα με το ελληνικό κράτος. Μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο η Κάλυμνος γίνεται η μοναδική ελληνική σπογγαλιευτική δύναμη και η φήμη του νησιού ως το «Νησί των Σφουγγαράδων» ταξιδεύει σ’ όλο τον κόσμο.

Το Κάστρο της Χρυσοχεριάς απολαμβάνει υπέροχη θέα!

Γεύση και παράδοση

Όρεξη να ‘χουμε και στην Κάλυμνο θα απολαύσουμε λαχταριστούς μεζέδες. Στην παραλία βρίσκονται τα ουζερί και οι ψαροταβέρνες με εξαιρετικούς μεζέδες και ντόπιες νοστιμιές, όπως τα φύλλα (ντολμαδάκια με λάχανο ή αμπελόφυλλα), οι χταποδοκεφτέδες κ.ά., που συνοδεύονται με καλό ούζο ή μυρωδάτο κρασί. Το σπινιάλο είναι ο αυθεντικός μεζές των σφουγγαράδων (πίνα + άλσος), δηλαδή πίνα αλατισμένη. Φτιάχνεται με ψαχνό από φούσκες, κυρίως, αλλά και αχινούς και μύδια, τα οποία πλένονται, αλατίζονται και φυλάσσονται σε μπουκάλια, που καλύπτονται με θαλασσινό νερό. Σερβίρεται με λάδι, λεμόνι και κρεμμύδι και συνοδεύεται από ρακή. Το νησί φημίζεται ακόμη για το καλό θυμαρίσιο μέλι του. Πεντανόστιμα είναι και τα τυριά της καλύμνου (κοπανιστή, μυ- ζήθρα, κεφαλογραβιέρα κερωμένη, φέτα καλαθάκι, καλύμνικο, πιπεράτο, τυρί άλμης, κατσικίσιο τυρί κ.ά.) καθώς και το αγελαδινό γιαούρτι. Οι κρίθινες κουλούρες που ψήνονται σε φούρνο με ξύλα αποτελούν τη βάση για μια πεντανόστιμη σαλάτα-γεύμα, με τριμμένο ντόπιο τυρί, ψιλοκομμένη ντοματούλα, ελιές και ελαιόλαδο. Ντόπιο παραδοσιακό κρασί θεωρείται το γλυκόπιοτο «Ανάμα», που μοιάζει με το «Βινσάντο» της Σαντορίνης.

Επίσκεψη στο Παραδοσιακό Καλύμνικο Σπίτι

Το Παραδοσιακό Καλύμνικο Σπίτι είναι ένα ιδιωτικό Λαογραφικό Μουσείο που στους χώρους του ξεδιπλώνεται η καθημερινή ζωή των ανθρώπων του νησιού, τα ήθη και τα έθιμα του τόπου, καθώς και το παραδοσιακό επάγγελμα του σφουγγαρά. Εδώ δοκιμάσαμε το παραδοσιακό ποτό «Ανάμα». Το Μουσείο βρίσκεται στο δρόμο για το Μοναστήρι του Αγίου Σάββα.

Ώρες Λειτουργίας:
09.00 - 14.00 και 16.00 - 20.00. Τηλ.: 22430 51635

Αναρριχητικός Παράδεισος

Για τους «εραστές» της αναρρίχησης η Κάλυμνος είναι ο ιδανικός προορισμός και τις τέσσερις εποχές του χρόνου. Το νησί είναι αληθινός «παράδεισος» για σκαρφάλωμα με 3.100 αναρριχητικές διαδρομές, πολύ καλά ασφαλισμένες, ιδανικές για αθλητική αναρρίχηση. Οι βαθμοί δυσκολίας κυμαίνονται, φυσικά, από απλές διαδρομές για αρχάριους μέχρι για τους μετρ του είδους. Επόμενο είναι στους βράχους της Καλύμνου να συγκεντρώνονται από κάθε γωνιά της γης διακεκριμένοι αθλητές αναρρίχησης αλλά και εκείνοι που λατρεύουν απλώς το άθλημα και απολαμβάνουν τις δυνατές συγκινήσεις που προσφέρει, συνδυάζοντας τις διακοπές τους σ’ ένα πανέμορφο νησί. Τα αναρριχητικά πεδία τα συναντάμε στα βορειοδυτικά και βόρεια του νησιού. Πάνω στο δρόμο βλέπουμε τα κολονάκια που δίνουν τις οδηγίες για τα αναρριχητικά πεδία που βρίσκονται στο συγκεκριμένο σημείο. Τα πεδία αυτά έχουν συχνά ονόματα εμπνευσμένα από την Οδύσσεια, την Ιλιάδα, τους ποιητές, τις Μούσες κ.ά. (συνήθως ο διανοίκτης, αυτός που κάνει πρώτος τη διαδρομή, «βαφτίζει» και το πεδίο). Υπάρχει, ακόμη, χώρος ενημέρωσης για το σπορ και ένας οδηγός με τα αναρριχητικά πεδία και τις διαδρομές. 

Πεζοπορικές διαδρομές

Μερικές καλές ιδέες από τα πολλά περιπατητικά μονοπάτια του νησιού με ωραία θέα και ανοιχτούς ορίζοντες...

Χώρα-Προφήτης Ηλίας: Μια από τις πιο όμορφες πεζοπορικές διαδρομές που οδηγεί από τη Χώρα στο εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία, ψηλά στο λόφο πάνω από το λιμάνι της Πόθιας. Η θέα που θα απολαύσουμε από εκεί προς όλο το νησί, το απέραντο γαλάζιο και τα γύρω νησάκια είναι συγκλονιστική!

Πόθια-Βαθύ: Μία επίσης πολύ ενδιαφέρουσα πεζοπορία 6 χλμ. Ξεκινά από το λιμάνι και πρωτεύουσα του νησιού, την Πόθια, και φθάνει στην εύφορη κοιλάδα στο Βαθύ και το γραφικό λιμανάκι της Ρίνας. Το μονοπάτι αυτό χρησιμοποιούσαν τα παλιά χρόνια οι ντόπιοι για να φθάσουν από την Πόθια στο Βαθύ, όταν δεν υπήρχαν άλλοι δρόμοι.

Τέλενδος-Άγιος Κωνσταντίνος: Μαγευτική πεζοπορική διαδρομή στο γραφικό γειτονικό νησί. Συνδυάζοντας την επίσκεψή μας στην Τέλενδο με μια πεζοπορία 4 χλμ., που θα μας φέρει ως το Μοναστήρι του Αγίου Κωνσταντίνου, θα γνωρίσουμε καλύτερα τις ομορφιές αυτού του μαγευτικού νησιού και θα φύγουμε με τις καλύτερες εντυπώσεις.

Άποψη της μαγευτικής Τελένδου από τις Μυρτιές.

Τέλενδος...κλέβει καρδιές

Από τον οικισμό Μυρτιές, με τα πολλά ομώνυμα δέντρα, παίρνουμε το καραβάκι για να φθάσουμε σε 10 λεπτά στην Τέλενδο (Τέλεντο για τους ντόπιους). Καθώς το καραβάκι προσεγγίζει το νησί, κοιτάζοντας πιο προσεκτικά το βουνό, βλέπεις να σχηματίζεται το πρόσωπο μιας κοπέλας ξαπλωμένης.
Ο μύθος λέει για μια ιστορία αγάπης, στα βυζαντινά χρόνια, ανάμεσα στην κόρη του βασιλιά της Τελένδου, την Ποθαία, και το βασιλόπουλο του απέναντι κάστρου Καστελιού, τον Ανδρόνικο. Η αγάπη των δύο παιδιών δεν κατάφερε να νικήσει το μίσος των οικογενειών τους, με αποτέλεσμα η κοπέλα να βρει τραγικό θάνατο πέφτοντας στη θάλασσα, καθώς η αναμμένη λαμπάδα-σύμβολο αγάπης από το βασιλόπουλο που έπρεπε να κολυμπήσει από την απέναντι ακτή κρατώντας τη αναμμένη ή να τη στείλει πάνω σ’ ένα ξύλο, έσβησε, όπως ήταν φυσικό στα νερά της θάλασσας. Ηρεμία και γαλήνη ψυχής αποπνέει τούτο το μικρό νησάκι που τα καλοκαίρια γεμίζει από τους ταξιδιώτες.
Μια όμορφη βόλτα με τα πόδια θα μας φέρει ως το εκκλησάκι του Αϊ- Γιώργη, που είναι χωμένο μέσα στο βράχο δίπλα στα κύματα. Εδώ βρίσκεται και ο χώρος που πιθανολογείται ότι υπήρχε αρχαίο θέατρο. 
Η ζωή στην Τέλενδο κυλά σε ήρεμους ρυθμούς. Τα υφαντά και τα κιλίμια φτιάχνονται από τις γυναίκες παραδοσιακά στους αργαλειούς, όπως θα διαπιστώσουμε πιάνοντάς τες επί το έργον.
Από τα πιο σημαντικά μνημεία της Τελένδου είναι η επιβλητική παλαιοχριστιανική βασιλική του Αγίου Βασιλείου (τέλη 5ου - αρχές 6ου μ.Χ. αι.), η οποία καταστράφηκε από το σεισμό του 554 και ξαναεπισκευάστηκε. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η παλαιοχριστιανική νεκρόπολη με τους καμαροσκέπαστους τάφους εύπορων οικογενειών της περιοχής, καθώς και ο οχυρωμένος βυζαντινός οικισμός του Αγίου Κωνσταντίνου.

Από τις όμορφες Μυρτιές ξεκινούν τα καραβάκια για την Τέλενδο, που βρίσκεται ακριβώς απέναντι. 

Η πιο δυνατή στιγμή για την Τέλενδο, που μας αποχαιρετά ντυμένη στα χρώματα του δειλινού...

Διαβάστε περισσότερα σχετικά με την αναρρίχηση στη Κάλυμνο: Άρης Θεοδωρόπουλος, ο επίμονος αναρριχητής