Φαράγγι Σαμαριάς- Διασχίζοντας το μακρύτερο φαράγγι της Ευρώπης

Κείμενο/Φωτογραφίες: Ράνια Μάργαρη

Κοινός σκοπός χιλιάδων επισκεπτών κάθε χρόνο η διάσχιση ενός φαραγγιού: της Σαμαριάς. Σημείο εκκίνησης το νότιο σημείο του οροπεδίου Ομαλός. Είσοδος στο φαράγγι από τη θέση Ξυλόσκαλο, ονομασία που έχει πάρει από το φιδογυριστό μονοπάτι που ακολουθούν στην αρχή οι πεζοπόροι, μέχρι να κατεβούν στο φαράγγι.

Η διάσχιση του φαραγγιού επιτρέπεται από το Μάιο μέχρι τον Οκτώβριο, ανάλογα πάντα με τις καιρικές συνθήκες, από τις 6.00 π.μ. μέχρι τις 4.00 μ.μ., είτε από τη θέση Ξυλόσκαλο είτε από την Αγία Ρουμέλη. Το μονοπάτι είναι καλά σηματοδοτημένο και μπορεί ο καθένας να το περάσει αρκεί να έχει καλή φυσική κατάσταση και κατάλληλα ορειβατικά παπούτσια, καθώς το έδαφος στο μεγαλύτερο τμήμα είναι ανώμαλο: η διαδρομή πάνω σε πέτρινο μονοπάτι και στην κοίτη του ποταμού διαρκεί 5-6 ώρες.

Mια υπόσχεση πραγματοποίηθηκε

Το φαράγγι της Σαμαριάς, ή ο «φάραγγας» όπως τον ονομάζουν χαρακτηριστικά οι ντόπιοι για να τονίσουν τη μοναδικότητά του, λένε ότι είναι το πιο περπατημένο μονοπάτι της Ελλάδας. Την πρώτη φορά που επισκέφτηκα τα Χανιά έμεινα για λιγότερο από 48 ώρες, οπότε ήταν εκ των πραγμάτων αδύνατο να χωρέσει στο πρόγραμμά μου καθώς χρειάζεται κανείς να αφιερώσει μια ολόκληρη μέρα τουλάχιστον. Φεύγοντας όμως υποσχέθηκα στον εαυτό μου ότι θα επιστρέψω σύντομα για να εκπληρώσω αυτή μου την επιθυμία. Και να που βρέθηκα να κανονίζω τις τελευταίες λεπτομέρειες για την διάσχιση του φαραγγιού που θα πραγματοποιούσαμε την επομένη με ένα γκρουπ-μωσαϊκό, συναποτελούμενο από Έλληνες, Αμερικανούς, Τούρκους, Σέρβους και Κύπριους.

Ο καιρός μας έκανε τερτίπια και κάποιοι λέγανε ότι είναι πιο φρόνιμο να ακυρώσουμε την εκδρομή μας. Σίγουρα, σε τέτοιες περιπτώσεις πρέπει να λαμβάνει κανείς πολύ σοβαρά τις μετεωρολογικές προγνώσεις και για κανέναν λόγο να μη βάζει σε κίνδυνο τη ζωή του. Παρόλα αυτά μας έκανε το χατίρι και βάλαμε μπρος για να ζήσουμε αυτή τη μοναδική εμπειρία.

Ξεκινάμε

Δώσαμε ραντεβού στις 6.00 τα ξημερώματα. Χρειαστήκαμε μιάμιση περίπου ώρα για να φτάσουμε στο νότιο σημείο του οροπεδίου Ομαλός, μέσα σε ένα επιβλητικό τοπίο που οριοθετούσαν οι ψηλότερες κορυφές από τα Λευκά Όρη. Ξεκινήσαμε από την θέση Ξυλόσκαλο σε υψόμετρο 1.200μ. περίπου. Ήδη και άλλοι τουρίστες, επίδοξοι πεζοπόροι, είχαν καταφτάσει και έβγαζαν τις πρώτες αναμνηστικές φωτογραφίες. Βγάζουμε τα εισιτήρια (5 ευρώ/άτομο) και σιγά σιγά ξεκινάμε την απότομη κατάβαση προς το φαράγγι: για μια περίπου ώρα κατεβαίναμε ένα φιδογυριστό μονοπάτι με ολισθηρές πέτρες και ξύλα, ανάμεσα σε δάση από πεύκα και πανύψηλα κυπαρίσσια. Πού και πού σταματάμε για λίγο να πιάσουμε την ανάσα μας και να θαυμάσουμε την φύση γύρω μας. Την προσοχή μου τραβάνε οι προειδοποιητικές πινακίδες για τον κίνδυνο πτώσης πετρών. Απομακρύνομαι γρήγορα.

Και οι στάσεις έχουν τη χάρη τους εδώ!

Περνάμε από τους χώρους αναπαύσεως «Νερούτσικο» και «Ρίζα Συκιάς» πίνοντας νεράκι από τις φυσικές πηγές για να πάρουμε δυνάμεις, στήνουμε και το δικό μας πύργο με πέτρες σε μια περιοχή γεμάτη από παρόμοιους σχηματισμούς –μοιάζει με ιεροτελεστία που ακολουθούν πιστά όλοι οι πεζοπόροι– και σταματάμε για λίγο στο εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου ανάμεσα σε τεράστια κυπαρίσσια, που βρίσκεται στην ομώνυμη περιοχή για ανάπαυση. Μη νοιάζεστε τόσο πολύ για το συνολικό χρόνο που θα χρειαστείτε να διασχίσετε το φαράγγι: κάνετε όσες στάσεις θελήσετε και απολαύστε το μοναδικό τοπίο και φύση που σας περιτριγυρίζει. Δεν θα το μετανιώσετε!

Ο οικισμός Σαμαριά, ο νονός του φαραγγιού, και τα φιλικά «κρητικά αγρίμια»!

Έχουμε φτάσει στα μισά περίπου του «Φάραγγα» και κάνουμε μια στάση στο εγκαταλελειμμένο πλέον οικισμό Σαμαριά: οι τελευταίοι λιγοστοί κάτοικοί του, μεταφέρθηκαν αλλού όταν η περιοχή ανακηρύχτηκε Εθνικός δρυμός το 1962. Το βυζαντινό εκκλησάκι του 14ου αι. είναι αφιερωμένο στην οσία Μαρία την Αιγύπτια, απ’ όπου μετά από παραφθορά πήρε το όνομά του ο οικισμός και η ευρύτερη περιοχή (οσία Μαρία = Σία Μαρία= Σαμαριά).

Δροσιζόμαστε από την πηγή του χωριού, τρώμε ένα σνακ που έχουμε φροντίσει να έχουμε μαζί μας για να αναπληρώσουμε δυνάμεις και γινόμαστε μάρτυρες ενός ασυνήθιστου –για μας τουλάχιστον– φαινομένου: τα κρι-κρι που συναντάμε στο χωριό φαίνονται απόλυτα εξοικειωμένα με την ανθρώπινη παρουσία και δέχονται να φάνε από ανθρώπινα χέρια... Άλλη εικόνα είχα πλάσει στο μυαλό μου για το «κρητικό αγρίμι»...

Και «Wipe out» στη Σαμαριά

Μετά τον οικισμό Σαμαριά το τοπίο αλλάζει, με τη χαράδρα να στενεύει και τους τοίχους των βράχων να έρχονται όλο και πιο κοντά. Αποκορύφωμα το σημείο «Σιδερόπορτες», το στενότερο σημείο με πλάτος μόλις 3 μέτρα και κατακόρυφο ύψος που κυμαίνεται από 300 έως 700 μέτρα. Όλο και πιο συχνά περνάμε πάνω από το ποτάμι του φαραγγιού από μικρά, αυτοσχέδια θαρρείς, ξύλινα γεφυράκια. Νιώθω σαν να συμμετέχω σε κάποιο reality με δοκιμασίες. Μετά τις «Σιδερόπορτες» το φαράγγι πλαταίνει και συναντάμε όλο και περισσότερους πεζοπόρους να έρχονται από την αντίθετη κατεύθυνση...

Για τα κουρασμένα παλικάρια υπάρχει και άλλο μονοπάτι

Όσοι δεν αισθάνονται ικανοί να διασχίσουν όλο το φαράγγι, μπορούν να επιλέξουν την εναλλακτική διαδρομή γνωστή και ως «lazy way», μια πολύ συντομότερη διαδρομή που ξεκινάει από την Αγία Ρουμέλη και φτάνει μέχρι τις «Σιδερόπορτες», το πιο στενό και εντυπωσιακό σημείο του φαραγγιού.

Βουτιά στα παγωμένα νερά του Λιβυκού Πελάγους

Με την ικανοποίηση ζωγραφισμένη στα πρόσωπά μας, δίνουμε τα εισιτήριά μας στην έξοδο του εθνικού δρυμού και συνεχίζουμε για μερικά χιλιόμετρα ακόμα μέχρι το νέο χωριό της Αγίας Ρουμέλης. Αποκορύφωμα της διαδρομής αποτελεί βέβαια η βουτιά στα παγωμένα –κυριολεκτικά– νερά του Λιβυκού Πελάγους: άλλη απόλαυση.

Επιστροφή αποκλειστικά δια θαλάσσης

Από την Αγία Ρουμέλη μπορεί κανείς να φύγει μόνο διά θαλάσσης. Καθώς περιμένουμε το πλοίο για Σφακιά να αναχωρήσει, αποχαιρετάμε το γραφικό χωριό της Αγίας Ρουμέλης με τα επιβλητικά Λευκά Όρη να δεσπόζουν στο τοπίο και παίρνουμε μια βαθιά ανάσα: η διάσχιση της Σαμαριάς αποτελεί εμπειρία ζωής και μόλις την είχαμε ολοκληρώσει!

Ο εθνικός δρυμός Λευκών Ορέων Κρήτης

Αναγνωρισμένος από την πολιτεία από το 1962, ο εθνικός δρυμός έχει κερδίσει έκτοτε πολλά βραβεία και διεθνείς αξιώσεις και έχει χαρακτηριστεί, μεταξύ άλλων, τόπος ιδιαίτερου φυσικού κάλλους (1973) και καταφύγιο άγριας ζωής. Κύριο αξιοθέατο του εθνικού δρυμού αποτελεί το φαράγγι της Σαμαριάς, που είναι το πιο μακρύ της Ευρώπης, με 16 χλμ. μήκος και πλάτος, που σε ορισμένα σημεία δεν ξεπερνά τα 3 μέτρα, ενώ οι κάθετοι βράχοι ανυψώνονται μέχρι τα 700 μ., δημιουργώντας ένα από τα πιο επιβλητικά σκηνικά της φύσης. Το πιο πιθανό είναι πως ο σχηματισμός του οφείλεται σε έντονες γεωλογικές μεταβολές και διάβρωση από τα νερά.

Ο εθνικός δρυμός Σαμαριάς διαθέτει μια εξαιρετικά πλούσια χλωρίδα και πανίδα: στο φαράγγι μπορεί να συναντήσει κανείς μοναδικά είδη φυτών και ζώων προστατευόμενα από διεθνείς συμβάσεις. Μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί πολλά σπάνια και απειλούμενα είδη φυτών μεταξύ των οποίων 136 ενδημικά είδη της Ελλάδας, 100 ενδημικά της Κρήτης, 30 ενδημικά των Λευκών Ορέων και 20 κινδυνεύοντα είδη. Το κυριότερο είδος της πανίδας είναι ο κρητικός αίγαγρος ή αγρίμι (ευρέως γνωστό ως «κρι-κρι»), ενδημικό είδος της Κρήτης ενώ στο φαράγγι υπάρχουν επίσης 40 είδη πτηνών, από τα οποία ιδιαίτερα σπάνιο θεωρείται ο γυπαετός.

Χρήσιμα:

• Μην αγνοήσετε τις ενδεχόμενες επικίνδυνες καιρικές συνθήκες.
• Συμβουλευτείτε τους υπευθύνους αν πρέπει ή όχι να ξεκινήσετε την διάσχιση του φαραγγιού.
• Το μονοπάτι είναι καλά σηματοδοτημένο και μπορεί ο καθένας να το διασχίσει, αρκεί να έχει καλή φυσική κατάσταση.
• Η απόσταση από Χανιά μέχρι Ξυλόσκαλο είναι περίπου 43χλμ.
• Πάρτε μαζί σας: ειδικά ορειβατικά παπούτσια, καπέλο, αντιηλιακό, κάποιο σνακ, νερό.
• Μετά τη βουτιά και το κολύμπι στην Αγία Ρουμέλη, καθίστε σε κάποια από τις γραφικές ταβέρνες και γευτείτε τις ντόπιες νοστιμιές.
• Αν δε βιάζεστε να επιστρέψετε, διανυκτερεύστε στην Αγία Ρουμέλη ή στο Λουτρό.
• Αν πάλι χρειάζεται να επιστρέψετε, φροντίστε να γνωρίζετε τα τελευταία δρομολόγια πλοίων προς Λουτρό – Σφακιά και προς Σούγια – Παλαιόχωρα.